Đơn thư của gia đình ông Tuấn gửi cơ quan, ban ngành
Định giá dựa vào "con đường ma", tước đoạt quyền tái định cư?
Thửa đất số 260f (diện tích 200m²) là tài sản ở duy nhất của gia đình ông Thân, nằm trong diện bị thu hồi. Theo phản ánh của gia đình, thay vì áp giá đất theo thực tế hiện trạng – tiếp giáp với đường Thắng Lợi kéo dài, tuyến đường đã hoàn thiện, thông xe từ năm 2020 – thì UBND TP Sông Công lại mô tả vị trí đất tiếp giáp một con đường bê tông đã bị phá bỏ từ 2017–2018 để phục vụ xây dựng chính tuyến Thắng Lợi này.
Việc “cố tình bỏ qua” tuyến đường hiện hữu duy nhất có thể tiếp cận thửa đất và lựa chọn một con đường không còn tồn tại để định vị trí đất, theo giới chuyên môn, không chỉ là sai sót nghiệp vụ mà có dấu hiệu làm sai lệch cơ sở xác định giá bồi thường, gây thiệt hại rõ ràng cho người dân.
Đáng nói hơn, quyết định phê duyệt phương án bồi thường lại được ban hành vào tháng 12/2021, thời điểm đường Thắng Lợi kéo dài đã hoàn thành, gắn biển chào mừng Đại hội Đảng bộ TP Sông Công và đưa vào sử dụng công khai. Dư luận đặt câu hỏi: “Vì sao một tuyến đường tồn tại thực tế, có đầy đủ hồ sơ nghiệm thu, lại bị cố tình bỏ qua trong khi một con đường đã biến mất từ 4 năm trước lại được lấy làm căn cứ định giá?”
Không dừng lại ở đó, UBND TP Sông Công còn ban hành Văn bản số 254/UBND-TTPTQĐ yêu cầu xác minh nguồn gốc đất trước khi đo đạc – một bước đi được đánh giá là đảo ngược hoàn toàn quy trình thu hồi đất theo quy định hiện hành.
Theo Điều 3, 7 và 11 của Quyết định 31/2014/QĐ-UBND tỉnh Thái Nguyên, trình tự chuẩn khi Nhà nước thu hồi đất là: thông báo – đo đạc kiểm đếm – xác minh nguồn gốc – lập phương án – lấy ý kiến – phê duyệt – tổ chức bồi thường. Việc yêu cầu xác minh nguồn gốc trước khi có hồ sơ đo đạc là trái luật, tạo nguy cơ định danh sai quyền sử dụng, bỏ qua hiện trạng thực tế và dẫn đến việc định giá bồi thường thiếu công bằng.
Một điểm đáng lưu ý khác là việc UBND TP Sông Công không bố trí tái định cư cho gia đình ông Thân dù có dấu hiệu rõ ràng cho thấy hộ này không còn nơi ở hợp pháp khác.
Căn cứ theo Điều 74 và 79 Luật Đất đai 2013, người sử dụng đất ở hợp pháp bị thu hồi mà không còn nơi ở nào khác trong địa bàn phường, xã thì phải được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở tái định cư, không được thay thế bằng tiền trừ khi có thỏa thuận rõ ràng. Tuy nhiên, trong trường hợp ông Thân, không có phương án bố trí tái định cư nào được nêu ra. Thậm chí, theo phản ánh, gia đình còn được vận động nhận tiền thay vì nhận đất tái định cư – một hình thức “vận động mềm” nhưng có dấu hiệu vi phạm pháp luật, nếu không xuất phát từ nguyện vọng tự nguyện của người dân.
Khi pháp luật bị bỏ lại phía sau quyết định hành chính
Cả ba thửa đất đều nằm trong khu vực bị thu hồi để thực hiện Dự án Khu nhà ở Bách Quang. Gia đình ông Thân khẳng định, từ năm 2020, hai thửa đất nông nghiệp đã được tự nguyện bàn giao, và đến đầu năm 2021, thửa đất ở diện tích 200m² cũng được bàn giao để đảm bảo tiến độ thi công, dù chưa có sự thống nhất về phương án bồi thường.
Từ sau năm 2021 đến nay, gia đình ông Thân đã nhiều lần gửi đơn kêu cứu, kiến nghị làm rõ và yêu cầu minh oan. Tuy nhiên, tất cả phản hồi nhận được chỉ là… sự im lặng. Không có cuộc thanh tra nào được mở. Không có đối thoại chính thức. Không ai chịu trách nhiệm giải quyết.
Trong đơn gửi đến các cơ quan báo chí và cơ quan chức năng, hộ gia đình ông Nguyễn Văn Thân (trú tại phường Đông Cao, TP Phổ Yên – theo địa chỉ cũ trước ngày 1/7/2025) đã phản ánh nhiều dấu hiệu sai phạm trong quá trình thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và cưỡng chế đất tại Dự án Khu nhà ở Bách Quang (TP Sông Công, tỉnh Thái Nguyên). Đáng nói, quá trình thu hồi đất và bồi thường có dấu hiệu trái luật, gây thiệt hại về tài sản, danh dự và quyền lợi hợp pháp của người dân.
Trong khi đó, theo Luật Tiếp công dân 2013 và Luật Khiếu nại 2011, các cơ quan hành chính có trách nhiệm phải tiếp nhận, phản hồi và giải quyết khiếu nại đúng trình tự, đúng thời hạn. Việc kéo dài, né tránh giải quyết khiếu nại không chỉ là hành vi thiếu trách nhiệm, mà còn tạo tiền lệ xấu, làm xói mòn niềm tin của người dân với chính quyền.
Quyết định cưỡng chế sau hơn 1 năm gia đình ông Tuấn bàn giao đất
Bàn giao rồi vẫn bị cưỡng chế: Một hành động hành chính vượt ngoài logic
Giữa năm 2022, UBND TP Sông Công ban hành Quyết định số 1226/QĐ-UBND về việc cưỡng chế thu hồi đất đối với ba thửa đất của hộ ông Nguyễn Văn Thân – dù toàn bộ số đất này đã được gia đình bàn giao sạch sẽ từ hơn một năm trước. Điều đặc biệt là văn bản cưỡng chế này được ký bởi ông Vũ Duy Nghĩa, Chủ tịch UBND TP Sông Công thời điểm đó – trong bối cảnh nhiều đơn thư của gia đình chưa được trả lời thỏa đáng.
Như vậy, tính đến thời điểm tháng 5/2022 – khi Quyết định cưỡng chế được ký bởi ông Vũ Duy Nghĩa, nguyên Chủ tịch UBND TP Sông Công – toàn bộ khu đất đã không còn tồn tại trên thực địa dưới quyền sử dụng của gia đình ông Thân. Chủ đầu tư đã san lấp, tổ chức thi công bình thường trên nền đất này.
Câu chuyện tưởng như đùa, nhưng lại đang hiện hữu giữa lòng chính quyền địa phương, kéo theo hàng loạt dấu hỏi lớn về trình tự pháp lý, trách nhiệm cán bộ và danh dự của người dân. Điều đáng buồn hơn nữa, là sau nhiều đơn thư, nhiều buổi tiếp dân, những câu hỏi rất cụ thể và chính đáng của gia đình vẫn chưa được trả lời.
Phân tích pháp lý: Trình tự thu hồi đất và dấu hiệu sai phạm
1. Trình tự thu hồi đất theo Luật Đất đai 2013
Căn cứ Luật Đất đai 2013 (Điều 67, 69, 70, 71, 74, 85), trình tự hợp pháp để thu hồi đất bao gồm:
- Thông báo thu hồi;
- Điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm;
- Xác minh nguồn gốc sử dụng đất;
- Lập và công khai phương án bồi thường;
- Ra quyết định thu hồi;
- Thực hiện bồi thường, tái định cư;
- Nếu không chấp hành: ra quyết định cưỡng chế.
2. Các dấu hiệu sai phạm trong vụ việc của ông Nguyễn Văn Thân
a. Cưỡng chế khi đất đã được bàn giao: trái Điều 71 Luật Đất đai: Gia đình ông Thân đã tự nguyện bàn giao đất từ 2020–2021, không có hành vi không chấp hành. Việc cưỡng chế trong khi không còn đối tượng bị cưỡng chế là trái pháp luật.
b. Ra quyết định cưỡng chế khi chưa hoàn thành tái định cư: trái Điều 85: Khoản 3 Điều 85 Luật Đất đai quy định: cưỡng chế thu hồi đất ở chỉ sau khi đã bố trí tái định cư. Gia đình ông Thân không có nơi ở nào khác, và chưa được bố trí tái định cư.
c. Không tiếp nhận, xử lý đơn thư khiếu nại: vi phạm Luật Khiếu nại và Luật Tiếp công dân: Từ năm 2021 đến nay, gia đình ông Thân gửi nhiều đơn kêu cứu nhưng không có bất kỳ phản hồi nào. Điều này vi phạm nghĩa vụ tiếp công dân và giải quyết khiếu nại theo Luật hiện hành.
d. Ban hành quyết định hành chính trái căn cứ thực tế: có thể vô hiệu: Quyết định 1226/QĐ-UBND được ký khi đất đã bàn giao, công trình đã thi công, không còn đối tượng bị cưỡng chế. Điều này thể hiện hành vi hành chính tùy tiện, có thể bị tuyên vô hiệu.
Hệ thống pháp luật về đất đai không cho phép chính quyền địa phương “linh hoạt” đến mức đảo ngược quy trình, chọn lọc căn cứ tùy tiện. Những sai phạm mang tính kỹ thuật hành chính nhưng gây hậu quả về tài sản, chỗ ở và danh dự cho người dân không thể bị bỏ qua với bất kỳ lý do nào.
Dự án khu dân cư Bách Quang bị phản ánh 'thực hiện không đúng quy định': Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên có chỉ đạo: UBND tỉnh Thái Nguyên vừa có Văn bản 5428/UBND-BTCD ghi ngày 27/6/2025 về việc giải quyết đơn thư của công dân ngụ phường Bách Quang, TP Sông Công (cũ), tỉnh Thái Nguyên. Chủ tịch UBND tỉnh có ý kiến chỉ đạo giao địa phương xem xét, giải quyết và có văn bản trả lời công dân; kết quả báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh.
TVVPL Ngọc Thạnh - Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn
