Để khuyến khích việc trồng và bảo vệ rừng, UBND tỉnh Kiên Giang cho phép người dân được nhận giao khoán đất rừng phòng hộ để trồng 70% diện tích rừng và khai thác 30% diện tích mặt nước để nuôi thủy sản và các loại nhuyễn thể hai mảnh vỏ. Góp phần giúp cho hàng ngàn hộ dân các vùng ven biển vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng…
Mô hình nuôi thủy sản dưới tán rừng phòng hộ Kiên Giang mang lại thu nhập cao cho người dân nhận giao khoán rừng
Hiệu quả từ nuôi thủy sản dưới tán rừng
Huyện Hòn Đất là một trong những địa phương đi đầu và thành công trong mô hình giao khoán rừng phòng hộ ven biển để làm kinh tế. Ông Trần Duy Khanh - ngụ ấp Vàm Biển (xã Lình Huỳnh) cho biết, những năm đầu khi mới về đây nhận đất giao khoán, kinh tế gia đình còn khó khăn, việc nuôi trồng thủy sản dưới tán rừng chưa thực sự phát huy hiệu quả. Từ năm 2017 trở lại đây, gia đình đã cải tạo và phân khu vực để nuôi cá bóng mú, nuôi tôm, cua mang lại hiệu quả kinh tế khá cao.
“Cá bóng mú nghệ và cá bóng mú tiêu là 2 loài nuôi chủ lực của gia đình. Nhờ tham gia các buổi tập huấn kỹ thuật và học hỏi kinh nghiệm chọn giống, cách chăm sóc, xử lý dịch bệnh từ những người nuôi trước nên tỷ lệ cá nuôi đạt khá. Bên cạnh đó, nhà nước cho khai thác cây rừng và chia tỷ lệ phần trăm, nhưng gia đình không khai thác với mong muốn để cho cây rừng phát triển tốt, góp phần bảo vệ môi trường, phòng chống sạt lở bờ biển” ông Khanh cho hay.
Hơn 2ha mặt nước để phục vụ việc nuôi trồng, mỗi đợt ông Khanh thả trung bình từ 2.000-5.000 con cá giống và cho thu hoạch khoảng 2-3 tấn cá mỗi năm. Nguồn thức ăn chủ yếu từ tự nhiên kết hợp với cho ăn dặm một ít thức ăn là cá phân, nên lợi nhuận cao hơn so với nuôi công nghiệp. Trung bình mỗi năm lợi nhuận mà ông Khanh thu lại khoảng 200-300 triệu đồng.
Tương tự như ông Khanh, gia đình ông Danh Trung (xã Thổ Sơn, huyện Hòn Đất) thuộc diện hộ Khmer nghèo, đời sống khá khó khăn. Đến năm 2013, được chính quyền địa phương xem xét, bố trí vào khu vực rừng phòng hộ đểnhận khoán đất rừng nhằm chăm sóc, bảo vệ rừng và nuôi trồng thủy sản. Ông Danh Trung cho biết, khoảng 3 năm đầu do chưa có kinh nghiệm nên gia đình chỉ khai thác nguồn tôm, cá tự nhiên có sẵn trong vuông, mỗi năm thu nhập chỉ khoảng 30-50 triệu đồng. Từ năm 2016, sau khi tìm hiểu một số mô hình nuôi trồng thủy sản; sau đó đi mua cua giống và tôm sú giống khoảng 1 tháng rồi thả vào vuông; dùng men vi sinh cải tạo nguồn nước, tạo nguồn thức ăn tự nhiên trong vuông. Nhờ đó, với 3ha đất rừng giao khoán, mỗi năm gia đình thu hoạch hơn 1 tấn tôm, cua, cá; lợi nhuận hơn 100 triệu đồng; gia đình thoát được nghèo và có điều kiện lo cho 2 con ăn học.
Trò chuyện với phóng viên, ông Võ Văn Thu - ngụ xã Lình Huỳnh cho biết, gia đình ông có 20 năm nuôi thủy sản trong rừng phòng hộ, với diện tích khoảng 5ha gồm tôm sú, cá đối, cá ngát, cá nâu… mỗi năm thu nhập 200-300 triệu đồng. Bên cạnh việc làm kinh tế, ông Thu cũng thường xuyên canh giữ rừng phòng hộ đề phòng lâm tặc phá rừng, khai thác cây trái quy định...
Trước khi nhận đất rừng, các chủ rừng đều mưu sinh chủ yếu từ nguồn thủy sản tự nhiên; sau đó tôm cá giảm dần, đời sống các chủ rừng ngày khó khăn nên cây rừng cũng bị tàn phá. Thế là khi có chủ trương cho khai thác 30% diện tích nuôi trồng thủy sản đã tạo điều kiện cho bà con sản xuấtvà dần trở nên khấm khá hơn, không còn xảy ra tình trạng phá rừng.
Thuận thiên để làm giàu
Ông Lê Văn Giàu - Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Hòn Đất cho biết, trên địa bàn huyện có khoảng 6.500ha rừng phòng hộ. Trong đó, có 3 xã phát triển mạnh các mô hình nuôi thủy sản dưới tán rừng là Thổ Sơn, Lình Huỳnh và Bình Sơn, với các loài thủy sản như tôm sú, tôm thẻ, cua biển, sò huyết, các loài cá. Những năm qua, địa phương giới thiệu những mô hình nuôi thủy sản để các hộ dân học tập, đầu tư; huyện tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật để người dân sản xuất đạt hiệu quả.
Người dân Kiên Giang khoe thành phẩm thu hoạch được từ mô hình nuôi thủy sản dưới tán rừng phòng hộ…
Các loài thủy sản được nuôi dưới tán rừng phòng hộ theo hướng an toàn sinh học, không sử dụng thức ăn và thuốc hóa học, nên chất lượng thịt ngon hơn so với các mô hình nuôi theo hình thức công nghiệp hoặc bán công nghiệp. Hướng sắp tới, huyện phối hợp với các ngành liên quan, doanh nghiệp… liên kết sản xuất nuôi trồng thủy sản theo quy trình VietGAP để nâng cao giá trị và tăng thu nhập cho nông dân. Đây cũng là hướng phát triển nông nghiệp thuận thiên.
Ở huyện An Biên (Kiên Giang) cũng có diện tích rừng phòng hộ ven biển tương đối lớn, địa phương đang triển khai các mô hình phát triển kinh tế dưới tán rừng phòng hộ. Ông Lê Văn Thuận - ngụ xã Nam Thái A cho biết, trước đây gia đình nuôi kết hợp tôm- cua biển trong khu vực phòng hộ, nhưng những năm gần đây do tác động của biến đổi khí hậu nên hiệu quả kinh tế giảm. Từ năm 2020, ông cùng một số nông dân địa phương tìm mô hình khác để chuyển đổi sản xuất.
Cụ thể, khi dự án chống chịu khí hậu tổng hợp và sinh kế bền vững vùng đồng bằng sông Cửu Long được triển khai, nhiều người dân được hỗ trợ vốn đã chuyển sang nuôi sò huyết dưới tán rừng. Được hỗ trợ 50% con giống, chế phẩm sinh học, dụng cụ đo môi trường… ngoài ra còn được tập huấn kỹ thuật đãgiúp bà con nuôi đạt hiệu quả cao. Qua hơn 3 năm nuôi sò huyết cho thấy lợi nhuận trung bình khoảng 100 triệu đồng/ha/vụ.
Theo ông Trang Minh Tú - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện An Biên, rừng phòng hộ ven biển khu vực này với hàng ngàn ha có điều kiện tự nhiên thích hợp đểnuôi các loài thủy sản như tôm sú, tôm thẻ, cua, cá biển và sò huyết.Ngoài mô hình nuôi thủy sản truyền thống, khoảng 5 năm nay nhiều hộ nhận khoán đất rừng phát triển mô hình nuôi sò huyết mang lại hiệu quả kinh tế cao. Trên địa bàn huyện hiện có hơn 5.000 ha nuôi sò huyết rất được người dân quan tâm phát triển. Năm 2023, sản lượng thủy sản ở khu vực rừng phòng hộ hơn 50.000 tấn sò huyết trên 16.000 tấn; mang lại lợi nhuận từ 50- 60 triệu đồng/ha; các mô hình nuôi thủy hải sản dưới tán rừng phòng hộ, nhất là nuôi sò huyết còn tạo công ăn việc làm cho nhiều người dân địa phương với nguồn thu nhập từ 8 - 9 triệu đồng/tháng. Qua đó, nâng cao hiệu quả bảo vệ rừng phòng hộ tại địa phương.
Ông Lê Hữu Toàn - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kiên Giang cho biết, quản lý rừng phòng hộ của địa phương thời gian qua được triển khai tích cực, hạn chế các đối tượng lâm tặc và một số người dân chặt phá rừng làm củi, đốt than. Các mô hình kinh tế dưới tán rừng phòng hộ thật sự phát huy hiệu quả, giúp cải thiện sinh kế cho người dân, nhất là đối với hộ nghèo, hộ dân tộc thiểu số ở vùng ven biển.
Để phát triển bền vững mô hình thủy sản dưới tán rừng, tỉnh vận động người dân tham gia vào các tổ hợp tác, hợp tác xã để liên kết sản xuất và tạo đầu ra ổn định. Tiếp tục đầu tư, triển khai những chương trình, dự án hỗ trợ người dân tham gia, tiếp cận các tiến bộ khoa học kỹ thuật mới vào nuôi trồng thủy sản, kết hợp phát triển du lịch sinh thái dưới tán rừng….
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kiên Giang, năm 2011 tỉnh ban hành quy định về trồng, bảo vệ rừng và sử dụng rừng phòng hộ ven biển; đến nay đã giao khoán cho hơn 1.900 hộ dân thực hiện trồng rừng và khai thác diện tích mặt nước nuôi thủy hải sản.
Thời gian đầu một số hộ dân nhận giao khoán đất rừng chưa ý thức nhiều trong bảo vệ rừng. Sau đó, nhờ các ngành liên quan và chính quyền địa phương tuyên truyền để người dân nắm rõ tầm quan trọng bảo vệ rừng. Cùng với đó, một số mô hình nuôi trồng thủy sản, cùng nuôi dê… cũng được tổ chức nhân rộng để giúp tăng thu nhập, ổn định đời sống cho người dân.
