Trước đó, Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam đã thông tin tình trạng vi phạm xây dựng sau cấp phép đang trở thành "điểm nóng" tại các phường nội thành TP.HCM, nơi mật độ dân cư cao và nhu cầu nhà trọ tăng vọt. Các công trình nhà ở riêng lẻ thường bị "biến hình" thành chung cư mini hoặc nhà trọ cao cấp với hàng chục phòng nhỏ lẻ, vi phạm nghiêm trọng về thiết kế và PCCC. Tại phường Phú Thọ Hoà một trong những khu vực có nhiều trường hợp tương tự đã chủ động vào cuộc, tiến hành kiểm tra và xác minh hàng loạt hồ sơ sau khi nhận phản ánh từ cư dân.
Toà nhà 138 Nguyễn Thái Học, UBND phường Phú Thọ Hoà tiến hành kiểm tra theo phản ánh đã phát hiện ra hàng loạt các vi phạm nghiêm trọng về xây dựng và công tác phòng cháy chữa cháy.
Trong buổi trao đổi thông tin với Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam ngày 9/10/2025, ông Nguyễn Công Chánh Chủ tịch UBND phường Phú Thọ Hòa thẳng thắn thừa nhận "Phường chúng tôi đã xác minh và phát hiện có sai phạm rõ ràng trong công tác xây dựng và phòng cháy chữa cháy tại một số công trình trên địa bàn. Cụ thể, qua các đợt kiểm tra định kỳ và đột xuất từ quý III/2024 đến nay, chúng tôi ghi nhận ít nhất 5 trường hợp nhà ở riêng lẻ được cấp phép chỉ 4-5 tầng nhưng đã tự ý cơi nới thêm tum hoặc tầng lửng, biến thành các dãy phòng cho thuê với mật độ cao. Những sai phạm này không chỉ vi phạm Luật Xây dựng 2020 mà còn thiếu hoàn toàn hồ sơ thẩm duyệt PCCC, như không có hệ thống báo cháy tự động, lối thoát hiểm bị chặn bởi các vách ngăn tạm, và vật liệu dễ cháy được sử dụng phổ biến ở khu vực cho thuê."
Ông Chánh nhấn mạnh rằng, các vi phạm này được phát hiện nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa UBND phường, Đội kiểm tra liên ngành số 7 và lực lượng Cảnh sát PCCC TP.HCM. "Chúng tôi sẽ lập biên bản xử phạt hành chính đối với chủ đầu tư, yêu cầu tháo dỡ phần sai phạm trong thời hạn 30 ngày. Tuy nhiên, thực tế thực thi còn gặp khó khăn do một số hộ dân đã cho thuê và thu hút lao động nhập cư, dẫn đến tình trạng 'chây ì' trong việc tuân thủ. Phường cam kết sẽ áp dụng biện pháp cưỡng chế nếu cần, đồng thời tăng tần suất kiểm tra từ 2 lần/năm lên hàng quý để đảm bảo an toàn cho cư dân," Ông Chánh cho biết thêm.
Cầu thang thoát hiểm xây lắp theo hình thức đối phó, tự ý cơi nới xây dựng thêm tầng vượt giấy phép đã được cấp trước đó.
Ví dụ điển hình là phường đã xác minh là công trình tại số 138 Nguyễn Thái Học (Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam đã phản ánh trước đó), Công trình này vi phạm hàng loạt các hạng mục như: nơi tầng lửng được hoàn thiện thành không gian đầy đủ mà không có ban công thông thoáng, và các tầng trên bị chia nhỏ thành "sleep box" - loại phòng ngủ chật hẹp, tiềm ẩn nguy cơ ngạt khói cao trong trường hợp cháy, tự ý xây dựng thêm gát lững trong từng phòng... Kết quả kiểm tra PCCC cho thấy thang thoát hiểm chưa đạt chuẩn, chỉ là lối đi hẹp 60cm thay vì yêu cầu tối thiểu 90cm theo QCVN 06:2021/BXD. Tương tự, vụ cháy nhà trọ đường Xuân Hồng cuối năm 2024, dù không trực tiếp thuộc phường Phú Thọ Hòa - cũng là bài học "xương máu" khiến địa phương đẩy mạnh hậu kiểm. Tại đây, 19 phòng nhỏ lẻ được ngăn chặn sai phép đã góp phần vào thảm kịch 2 người thiệt mạng, với nguyên nhân chính là hệ thống điện chập chờn và thiếu bình chữa cháy.
Phường Phú Thọ Hoà quyết tâm đẩy mạnh công tác hậu kiểm sau xây dựng, đặc biệt tại các công trình được biến tướng, vận hành thành nhà cho thuê theo hình thức Sleep Box tiềm ấn nhiều nguy cơ gây cháy nổ .
Những xác minh từ phường Phú Thọ Hòa không chỉ dừng ở việc phát hiện mà còn mở ra hướng giải quyết cụ thể. Ông Nguyễn Công Chánh đề xuất: "Cần một quy trình giám sát hậu kiểm thống nhất, tích hợp công nghệ như camera giám sát xây dựng và ứng dụng di động để cư dân báo cáo vi phạm thời gian thực. Đồng thời, tăng cường đào tạo cho cán bộ địa phương về PCCC, tránh tình trạng 'phạt cho có' mà không xử lý tận gốc. TP.HCM nên học hỏi mô hình hậu kiểm của Hà Nội sau vụ Khương Hạ, nơi đã thành lập tổ công tác liên ngành để rà soát toàn bộ 1.000 công trình tương tự."
Theo GS – TS Hồ Minh Sơn Phó chủ tịch hiệp hội Nghiên cứu, Tham vấn về Chính sách, Pháp luật nhận định: "Hậu kiểm hiện nay còn mang tính hình thức, chỉ kiểm tra 10-20% công trình sau cấp phép. Để hiệu quả, cần cơ chế trách nhiệm rõ ràng: nếu vi phạm xảy ra do thiếu giám sát, lãnh đạo địa phương phải chịu kỷ luật. Điều này sẽ thúc đẩy sự quyết liệt hơn."
Kết luận, qua xác minh của phường Phú Thọ Hòa, có thể thấy công tác hậu kiểm tại TP.HCM đang có những bước tiến nhưng vẫn cần "liều thuốc mạnh" để chữa trị gốc rễ. Việc xử lý nghiêm sai phạm xây dựng và PCCC không chỉ bảo vệ tính mạng cư dân mà còn góp phần xây dựng đô thị an toàn, bền vững. Các cơ quan chức năng cần hành động nhanh chóng, tránh để "quá khứ lặp lại" như những vụ cháy thương tâm gần đây. Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam sẽ tiếp tục theo dõi và cập nhật các tiến triển trong các bài viết sau./.
Thế Hiệp/Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam
