Tương quan thuế suất của Việt Nam so với các đối thủ là chấp nhận được. Nhưng về lâu dài, nếu không giải quyết được các vấn đề cốt lõi là tỉ lệ nội địa hóa và rủi ro trung chuyển, doanh nghiệp Việt sẽ dần mất đi lợi thế. Liên quan đến chính sách thuế, ngày 2/4, Mỹ thông báo áp thuế đối ứng 46% đối với hàng xuất khẩu từ Việt Nam. Nhưng sau nhiều vòng đàm phán đến ngày 7/7, Mỹ đã giảm xuống mức quân bình 20%.
TS. Cấn Văn Lực phát biểu tại sự kiện
Từ con số 20%, TS. Cấn Văn Lực nhận định đây là kết quả tích cực và “có thể chấp nhận được”. Ông đưa ra dẫn chứng, với mặt hàng máy vi tính và linh kiện điện tử, Việt Nam chịu thuế 9,1% trong khi Trung Quốc là 29%. Với ngành gỗ, thuế của Việt Nam là 19,1% so với 52% của Trung Quốc.
Đặt vấn đề đối với ngành dệt may, da giày, ở mức thuế 20% cũng tương đồng hoặc thấp hơn các đối thủ. “Cơ bản, chúng ta vẫn có lợi thế tương đối. Đây là cơ hội để một số ngành hàng tiếp tục mở rộng thị phần tại Mỹ. Và Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn để thu hút FDI”, ông Cấn Văn Lực, nêu quan điểm
Cũng từ con số 20% , ông Cấn Văn Lực ước tính mỗi năm doanh nghiệp Việt sẽ phải trả thêm khoảng 25 - 30 tỷ USD tiền thuế vào Mỹ. Cũng theo ông, có thể diễn ra nguy cơ sụt giảm xuất khẩu và các cuộc điều tra phòng vệ thương mại, điều tra hàng trung chuyển.
Lãnh đạo HUBA tham quan các gian hành của hội viên trưng bày sản phẩm tại chương trình
Từ gốc độ là chuyên gia, ông Cấn Văn Lực, cho biết đã kiến nghị Chính phủ tiếp tục đàm phán theo từng ngành hàng để đạt thuế suất thấp hơn 15-17%; giải quyết vướng mắc phía Mỹ. Ông cũng cho rằng, quan tâm đồng thời dứt khoát tăng năng lực tự chủ, tự lực tự cường, phát huy nội lực, khẳng đinh doanh nghiệp Việt phải làm chủ cuộc chơi thuế quan từ phía Mỹ.
Ông Đỗ Phước Tống - Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Cơ khí - Điện TP.HCM cho biết, phần lớn nguyên vật liệu sản xuất linh kiện, phụ tùng hiện nay vẫn phải nhập khẩu từ Trung Quốc, sau đó mới gia công, lắp ráp tại Việt Nam. “Liệu sản phẩm làm ra có bị xem là hàng trung chuyển hay không? Và cần phải định nghĩa rõ ràng thế nào là ‘trung chuyển’ trong thương mại quốc tế”, ông đặt vấn đề từ thực tế.
Ông nhấn mạnh, nếu những sản phẩm được đầu tư máy móc, công nghệ, nhân lực, quy trình sản xuất hoàn chỉnh tại Việt Nam mà vẫn bị xếp vào diện “trung chuyển”, thì rủi ro đối với doanh nghiệp là rất lớn. Bởi chỉ cần một sự nhầm lẫn trong cách hiểu về xuất xứ, hàng hóa Việt Nam có thể đối mặt nguy cơ bị áp thuế phòng vệ thương mại hoặc mất ưu đãi từ các hiệp định FTA.
Theo ông, đây là vấn đề cấp thiết cần được cơ quan quản lý cùng cộng đồng doanh nghiệp làm rõ, nhằm bảo vệ những nhà sản xuất chân chính và giữ uy tín cho hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Lãnh đạo HUBA tham quan các gian hành của hội viên trưng bày sản phẩm tại chương trình
Giải đáp vấn đề này, ông Cấn Văn Lực cho biết phía Mỹ chưa có tiêu chí cụ thể, nhưng theo thông lệ quốc tế, hàng hóa có hàm lượng giá trị gia tăng tại Việt Nam từ 30%-37% đã có thể được xem là “Made in Vietnam”. Nhưng ông cũng cho rằng, doanh nghiệp nên phấn đấu đạt tỷ lệ nội địa hóa trên 50%.
Theo vị chuyên gia này, tỷ lệ nội địa hóa của Việt Nam hiện còn đang thấp. Ông đưa ra những con số dẫn chứng, gồm: ngành nông sản tự chủ 90%, nhưng ngành gỗ chỉ đạt 30 - 31%; dệt may, da giày 40% - 45%, đặc biệt ngành điện tử 10%. Từ những con số dừng lại ở mức thấp này, ông cho rằng, mấu chốt nằm ở việc phải tăng ty lệ nội địa hóa. Đơn cử như ngành dệt may, ông nhấn mạnh cần phải xem xét lại chính sách đào tạo nguồn nhân lực.
Một vấn đề khác được ông Đỗ Phước Tống bày tỏ quan ngại, đó là sự cạnh tranh ngày càng gay gắt ngay trên sân nhà. Theo ông, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc cùng ngành chế biến, chế tạo đang đầu tư mạnh vào Việt Nam, tận dụng lợi thế từ chính sách ưu đãi và nguồn nhân công để mở rộng thị phần. Vì thế, trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, ông Đỗ Phước Tống cho rằng, sự đồng hành và hỗ trợ của Nhà nước có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, giúp doanh nghiệp “Made by Vietnam” nâng tầm, khẳng định vị thế và cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường.
Ở một góc nhìn khác, ông Phùng Quốc Mẫn - Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM, nhận định, ngành gỗ tự tin vượt qua thách thức với thuế đối ứng 20%. Ông đưa ra dẫn chứng, bảy tháng đầu năm 2025 tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt 9,6 tỷ USD tăng 7,6% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó xuất khẩu vào Mỹ đạt 5,6 tỷ USD, tăng 11,6%.
Ông Phùng Quốc Mẫn cũng thông tin, thời gian gần đây, một số hội viên lớn của HAWA đã bắt đầu tính đến việc xây dựng cơ sở sản xuất ngay tại Mỹ. Đây được xem là bước đi chiến lược, vừa giúp doanh nghiệp tận dụng tốt hơn tiềm năng thị trường, vừa chủ động ứng phó và giảm thiểu tác động từ các rào cản thương mại.
Còn về phía HUBA, Chủ tịch Nguyễn Ngọc Hòa cho rằng, trong ngắn hạn, tương quan thuế suất của Việt Nam so với các đối thủ vẫn ở mức chấp nhận được. Nhưng về lâu dài, nếu không giải quyết được hai vấn đề cốt lõi là tỷ lệ nội địa hóa thấp và nguy cơ bị xem là hàng trung chuyển, doanh nghiệp Việt sẽ dần mất đi lợi thế cạnh tranh.
Chủ tịch HUBA Nguyễn Ngọc Hòa phát biểu khai mạc sự kiện
Theo ông, doanh nghiệp TP.HCM nói riêng và doanh nghiệp Việt Nam nói chung cần chủ động tăng hàm lượng nội địa hóa bằng cách đầu tư công nghệ, tiếp nhận chuyển giao kỹ thuật, đẩy mạnh chuyển đổi số gắn với chuyển đổi xanh. Ông cũng thông tin, sắp tới HUBA cũng sẽ kiến nghị TP.HCM nghiên cứu sâu hơn và ban hành chính sách cụ thể để hỗ trợ quá trình này.
Quang cảnh buổi tọa đàm
Ông Nguyễn Ngọc Hòa nhấn mạnh, để tạo nên tiếng nói chung, các hiệp hội ngành nghề cần chủ động gửi ý kiến về HUBA. Trên cơ sở đó, HUBA sẽ tổng hợp, báo cáo lên chính quyền TP.HCM và Trung ương, góp phần tháo gỡ khó khăn, đồng thời mở ra cơ hội mới cho doanh nghiệp….
Cũng theo ông, thời gian tới HUBA sẽ làm việc với lãnh đạo TP.HCM nhằm bàn thảo giải pháp xử lý các điểm nghẽn hạ tầng logistics, vốn là yếu tố then chốt để nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp Thành phố mới.
Ngọc Hải/ Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam
